สะระแหน่

           สะระแหน่ มีชื่อในภาษาอังกฤษหรือชื่อสามัญ ว่า  Kitchen Mint, Marsh Mint  และมีชื่อทางวิทยาศาสตร์  ว่า Metha cordifolia Opiz   มีชื่อวงศ์ ว่า Labiatae  ในภูมิภาคต่างๆ ของประเทศไทยมีชื่อ  ดังนี้  หอมด่วน หอมเดือน (ภาคเหนือ), มักเงาะ สะแน่ (ภาคใต้), สะระแหน่สวน (ภาคกลาง), ขะแยะ (อีสาน) 
          สะระแหน่เป็นพืชสมุนไพรยืนต้น และเป็นพืชในตระกูลมิ้นต์ วงศ์กะเพรา มีแหล่งกำเนิดมาจากแถบยุโรปตอนใต้และแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน เมื่อโตเต็มที่จะมีความสูงประมาณ 70 - 150 เซนติเมตร ส่วนใบจะมีลักษณะคล้ายคลึงกับใบพืชในตระกูลมิ้นต์ มีกลิ่นหอมคล้ายใบมะนาว และทุก ๆ ปลายฤดูร้อนต้นสะระแหน่จะออกดอกสีขาว ๆ ที่เต็มไปด้วยน้ำหอมและน้ำหวาน อยู่ภายใน นี้ดึงดูดใจให้ผึ้งมาดูดน้ำหวานและจากเหตุนี้ทำให้สะระแหน่อยู่ในสกุลเมลิสซา (Melissa  ในภาษากรีก  แปลว่า  น้ำผึ้ง) และยังมีรสชาติคล้ายคลึงกับ ตะไคร้หอม, มะนาว และแอลกอฮอล์
          การปลูกสะระแหน่สามารถเพาะปลูกได้ง่าย โดยใช้วิธีการปักชำในแปลงปลูก หรือจะชำในแปลงเพาะก่อนแล้วจึงย้ายมาปลูกได้เช่นเดียวกัน แต่ข้อสำคัญคือต้องเตรียมดินให้ร่วนซุยดีเสียก่อน หรือใช้ดินร่วนปนทรายที่น้ำสามารถไหลซึมได้อย่างสะดวก  เพราะสะระแหน่ชอบดินประเภทนี้  สะระแหน่ชอบที่ที่มีแดดเพียงพอแต่ไม่มากจนเกินไปเช่นเดียวกับพืชตระกูลมิ้นต์ และเหมาะที่จะปลูกในสภาพอากาศที่แห้งและความชิ้นต่ำ จะโตได้ดีที่สุดในที่ร่มและยังสะดวกที่จะเพาะปลูกในกระถางในร่ม สามารถเพาะเป็นแบบเมล็ดโดยการว่านกระจายไปให้ทั่วบริเวณ อุณหภูมิไม่เย็นจัดจนเกินไป  และมันแค่ต้องการหญ้าหรือฟางมาคลุมใว้ด้านบนในช่วงที่อากาศหนาว  การเก็บเกี่ยวสามารถเก็บเกี่ยวได้ในช่วงก่อนจะหมดเดือนพฤศจิกายน  ลำต้นจะเริ่มตายลงในช่วงฤดูหนาวและจะเริ่มงอกใหม่ในช่วงต้นฤดูใบไม้ผลิ ยังเหมาะที่จะปลูกโดยไม่ใช้ดินและปักต้นกล้า และถ้าหากไม่คอยเอาใจใส่ดูแลให้ดี มันก็อาจจะเจริญเติบโตและขยายพันธุ์ไปทั่วจนก่อให้เกิดความรกรุงรังและน่ารำคาญได้
          การทำอาหาร  ในประเทศไทย สะระแหน่ เป็นพืชที่ใช้ปรุงอาหารประเภทยำ ลาบ พล่า ต้มยำ อาหารที่มีรสจัด และช่วยปรุงแต่งกลิ่นให้น่ารับประทานยิ่งขึ้น นอกจาก นั้น ยัง ใช้ทำยา และสกัดน้ำมันหอมระเหยที่ใช้ในวงการอุตสาหกรรมอีกหลายอย่าง
          ในต่างประเทศมีการนำ สะระแหน่ มาใช้เป็นส่วนผสมในการทำไอศกรีม และชาสมุนไพร ทั้งร้อนและเย็น และมักผสมในอาหารกับสมุนไพรชนิดอื่นเช่น สแปร์มิ้นต์ อีกทั้งยังเหมาะในการเป็นเครื่องเคียงในอาหารจำพวกผลไม้สดและขนมหวาน

 

          ประโยชน์ของสะระแหน่ นั้นมีหลากหลายเพราะประกอบไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุต่างๆ อย่าง เบต้าแคโรทีน วิตามินบี1 วิตามินบี2 วิตามินบี3 วิตามินซี ธาตุแคลเซียม ธาตุฟอสฟอรัส ธาตุเหล็ก เป็นต้น และยังให้พลังงาน 47 กิโลแคลอรี (ใน 100 กรัม) โดยใบสะระแหน่นั้นควรเลือกใช้ใบสดและยอดอ่อนจะได้สรรพคุณที่ดีกว่าใบแห้ง
           สรรพคุณของสะระแหน่
            - มีฤทธิ์เย็น รสเผ็ด เป็นยาดับร้อน ถอนพิษไข้ ขับเหงื่อรักษาอาการหวัดได้
            - เป็นยาขับลม แก้อาการปวดท้อง จุกเสียด ท้องอืด ท้องเฟ้อได้ และช่วยให้ผายลมได้ดี หากนำน้ำที่คั้นจากต้นและใบมาใช้ดื่มก็จะช่วยขับลมในกระเพาะได้ หรือใครจะกินสดๆ เพื่อดับกลิ่นปากก็ยังได้
            - ช่วยให้สมองปลอดโปร่ง โล่งคอ บำรุงสายตา และช่วยให้หัวใจแข็งแรง
            - เป็นกระสายแทรกแก้โรคเด็ก เช่น ซางชัก ลดอาการท้องขึ้น ท้องเฟ้อ
            - แก้ปวดศรีษะ แก้บวม แก้อักเสบ แก้ฟกช้ำ  ปวดฟัน เจ็บคอ เจ็บปาก เจ็บลิ้น ให้ดื่มน้ำต้มในสะระแหน่ 5 กรัม กับน้ำ 1 ถ้วย ผสมเกลือเล็กน้อย วันละ 2 ครั้ง
            - ช่วยคลายความกดดันของกล้ามเนื้อ อันมีสาเหตุมาจากความเหนื่อยล้าและความเครียด
            - มีตัวยาบีบมดลูก อาจช่วยให้พัฒนายาทำแท้งจากพืชสำหรับมนุษย์ได้ในอนาคต
            - ทำให้ผิดหนังชุ่มชื่น เนื่องจากมีวิตามินซีสูง
            - ลดอาการเสียดท้องในเด็ก โดยนำใบสะระแหน่ 2-3 ใบ มาบดให้ละเอียด ผสมกับยาหอม แล้วนำมากวาดคอเด็ก
            - อาการบิด ท้องร่วง อุจจาระเป็นเลือด นำใบสะระแหน่ต้มกับน้ำแล้วดื่ม
            - แก้พิษแมงสัตว์กัดต่อย ทำได้โดยตำใบสะระแหน่ให้ละเอียด แล้วพอกบริเวณที่โดนกัด อย่าลืมว่าใบสะระแหน่ที่สดและอ่อน จะมีคุณค่ามากกว่าใบสะระแหน่แห้ง
            - ใช้ใบสะระแหน่ต้มกับน้ำ ดื่มแก้อาการอาหารไม่ย่อย
            - ใช้ใบสะระแหน่ต้มกันเต้าหู้ ดื่มแก้หวัด น้ำมูกไหล จาก ไอบ่อยๆ หรือจะเป็นไข้หวัด
            - ใช้ใบสะระแหน่ตำให้ละเอียดพอกหรือทา แก้อาการเกร็งกล้ามเนื้อ แก้ปวดบวม ผื่นคัน
            - ใช้สำลีชุบน้ำที่คั้นจากใบสะระแหน่ หยอดที่รูจมูก ห้ามเลือดกำเดาได้
            - ใช้ใบสะระแหน่ต้มใส่เกลือเล็กน้อยดื่ม จะช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดจากแผลในปาก
            - นำน้ำคั้นจากใบสะระแหน่หยอดหู จะช่วยบรรเทาอาการปวดหูได้ดี
            - รับประทานน้ำต้มใบสะระแหน่และขิง จะช่วยบรรเทาอาการหน้ามืดตาลาย
            - ใช้ไล่ยุงและแมลงได้ โดยนำใบสะระแหน่บดแล้วทาลงที่ผิวหนัง
            - ช่วยรักษาโรคหอบหืด
            - ช่วยรักษาโรคหลอดลมอักเสบ
            - ช่วยให้หัวใจแข็งแรง
            - ช่วยรักษาอาการอ่อนเพลียของร่างกาย
             - ช่วยห้ามเลือดกำเดาไหลได้ ด้วยการใช้สำลีชุบน้ำที่คั้นจากใบสะระแหน่ หยอดที่รูจมูก
            - ช่วยรักษาและบรรเทาอาการปวดหู ด้วยการใช้น้ำคั้นจากใบสะระแหน่มาหยอดที่รูหู
            - ช่วยระงับกลิ่นปากได้ดี
            - ช่วยลดอาการหดเกร็งของลำไส้
            - ช่วยรักษาอาการอุจจาระเป็นเลือด ด้วยการดื่มน้ำต้มใบสะระแหน่
            - ช่วยผ่อนคลายความกดดันของกล้ามเนื้อซึ่งมาจากความเหนื่อยล้า
            - ช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับต่อมไทรอยด์
            - ช่วยระงับอาการปวดได้ดีกว่ายาแก้ปวด
            - ช่วยแก้อาการปวดบวม ผดผื่นคัน ด้วยการนำใบมาตำให้ละเอียดแล้วนำมาพอกบริเวณดังกล่าว
            - กลิ่นของใบสะระแหน่ช่วยในการไล่ยุงและแมลงต่างๆ ด้วยการนำใบมาบดแล้วนำมาทาที่ผิว
            - ช่วยแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย ด้วยการนำใบสะระแหน่มาตำให้ละเอียดแล้วนำมาพอกบริเวณที่โดนกัด
            - นำไปทำเป็นยาปฏิชีวนะได้
            - ช่วยยับยั้งเชื้อโรคต่างๆ ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย
            - นำไปใช้ทำเป็นน้ำมันหอมระเหยเพื่อใช้ทำการบำบัดโดยใช้กลิ่น (อโรมาเธอราพี)

น้ําผลไม้ที่แนะนำ
- พันช์น้ำขิง
-